Mustafa UÇURUM
Sadık Yalsızuçanlar’ın kaleminden, Ebu’l-Hasan Harakânî: Anadolu’nun Kalbi, Mavi Yayıncılık tarafından Mayıs 2025’te okuyucu ile buluştu. Tasavvuf tarihinin önemli figürlerinden Ebu’l-Hasan Harakânî’nin hayatını, fikirlerini ve eserlerini derinlemesine ele alan bir eser bu. Kitap, Harakânî’nin sadece bir mutasavvıf değil, aynı zamanda Anadolu’nun medeniyet ve maneviyat dünyasını şekillendiren bir bilge olarak etkisini vurguluyor. Sadık Yalsızuçanlar da yazdıkları ve yaşantısıyla derviş meşrepli bir hocamız. Onun gönül dünyasının zenginliğine şahit olmak için uzun vakitlere çok da ihtiyaç yok. Sadık Hoca ile birkaç kelam etmeniz bile onun manevi iklimine vâkıf olmanız için yeterli olacaktır. Böylesine bir kalem sahibinin Ebu’l-Hasan Harakânî’yi anlatırken hsrflerinin kanatlanacağını tasavvur etmek çok da güç olmayacaktır.
Kitap, Ebu’l-Hasan Harakânî’nin hayatını ve tasavvufî mirasını çok yönlü bir şekilde ele alıyor. İçindekiler kısmı, Harakânî’nin doğumundan vuslatına, tasavvufî görüşlerinden eserlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Kitap, şu ana bölümlerden oluşuyor:
- Ebu’l-Hasan Harakânî ve Anadolu’nun Kalbi: Harakânî’nin Anadolu’daki manevi etkisini ve evrensel bilgelik anlayışını tanıtan giriş bölümü.
- Doğumu ve Ailesi: Harakânî’nin 963 yılında İran’ın Horasan bölgesinde doğuşu, ailesi ve gençlik yılları.
- Yaşadığı Çağdaki Tasavvuf Kültürü ve Görüştüğü Kişiler: Harakânî’nin yaşadığı dönemin tasavvufî ve kültürel atmosferi, onun GazneliMahmud, İbn-i Sînâ ve Tuğrul-Çağrı Beyler gibi önemli şahsiyetlerle ilişkileri.
- Tasavvufa Girişi, Silsilesi ve Hatme-i Hâcegân: Harakânî’nin tasavvuf yoluna girişi, Nakşî silsilesindeki yeri ve Hatme-i Hâcegân geleneği.
- Tasavvufî Görüşleri: Harakânî’nintevhid, ünsiyet ve fenâ gibi kavramlara dair görüşleri.
- Eserleri ve Vuslatı: Harakânî’ninNûru’l-ulûm gibi eserleri ve 1033 yılında Kars’ta şehadet mertebesine ulaşması.
- Bilgelik Yolunun Seçkin Yıldızı: Harakânî’ninNakşibendiyye, Mevleviyye gibi tarikatlar üzerindeki etkisi ve Hz. Mevlânâ’nın ona olan hayranlığı.
- Harakânî’de Derviş Algısı ve Ehadiyet İdraki: Harakânî’nin dervişlik kavramına getirdiği derin yorumlar ve vahdet anlayışına dair görüşleri.
- Rubâiler, Münâcât ve Nûru’l-ulûm’dan Seçmeler: Harakânî’nin şiirsel ve manevi metinlerinden örnekler.
Kitabın her bölümü, Harakânî’nin hem bireysel hem de toplumsal düzeydeki etkisini, sade ama etkileyici bir dille aktarıyor. Özellikle, Harakânî’nin “Dergâhımıza gelene ekmeğini suyunu verin, sakın dînini, inancını sormayın” sözü, onun evrensel merhamet anlayışını yansıtıyor ve kitabın ana temalarından biri olarak öne çıkıyor.
Harakânî’nin “Türkistan’dan Şam’a kimin ayağına bir diken batsa, benim ciğerime saplanmıştır.” sözü, onun insanlığa duyduğu derin şefkati ve evrensel bir bilgelik anlayışını ortaya koyuyor. Kitap, Harakânî’nin bu yaklaşımını, onun adalet, merhamet ve cömertlik ilkeleriyle yoğrulmuş ahlâk anlayışıyla ilişkilendiriyor. Harakânî, sadece Müslümanlara değil, tüm insanlığa hizmet etmeyi bir ibadet olarak görmüş; bu, onun fütüvvet anlayışının temelini oluşturuyor.
Kitap, Harakânî’nin tasavvufî yolculuğunu ve nefis terbiyesine verdiği önemi detaylı bir şekilde ele alıyor. Harakânî, dervişliği “takva, cömertlik ve istiğnâ” olarak tanımlarken, kişinin Allah’a yakınlaşmasının ancak nefsin arınmasıyla mümkün olduğunu vurguluyor. “İlk adım Allah deyip başka bir şey dememek, ikinci adım ünsiyettir, üçüncü adım yanmadır” sözü, onun tevhid anlayışını ve sûfînin tekâmül sürecini özetliyor.
Harakânî’nin, Selçuklu medeniyetinin Anadolu’ya yerleşmesinde oynadığı rol, kitabın en dikkat çekici noktalarından biri. Tuğrul ve Çağrı Beyler gibi devlet adamlarının ondan feyz alması, Harakânî’nin sadece manevi bir lider değil, aynı zamanda siyasi ve toplumsal bir rehber olduğunu gösteriyor. Kitap, onun Anadolu’nun manevi mayasını oluşturan bilge bir öncü olduğunu güçlü bir şekilde vurguluyor.
Harakânî’nin “Halka hizmeti Hakk’a hizmet olarak görme” anlayışı, kitabın ana mesajlarından biri. Bu, onun fütüvvet ahlâkını ve ahilik geleneğinin temellerini attığını gösteriyor. Harakânî, bireysel kurtuluşun toplumsal iyilikle mümkün olduğunu savunarak, çalışmanın ve üretimin kutsallığını öğütlüyor.
Kitap, Harakânî’nin hayatını tarihî kaynaklar, tabakat kitapları ve menkıbelerle destekleyerek derinlemesine bir portre sunuyor. İbn-i Sînâ, Hz. Mevlânâ ve Şems-i Tebrîzî gibi isimlerle olan ilişkileri, onun etkisini daha da güçlendiriyor.
Sadık Yalsızuçanlar’ın akıcı ve duygu yüklü üslubu, Harakânî’nin manevi dünyasını okuyucuya hissettiriyor. Kitap, hem akademik bir derinlik sunuyor hem de tasavvufun duygusal ve şiirsel yönünü başarıyla aktarıyor.
Harakânî’nin öğretilerinin günümüzde de geçerli olduğu vurgulanıyor. Özellikle, onun evrensel merhamet ve adalet anlayışı, modern dünyanın toplumsal sorunlarına bir çözüm önerisi olarak sunuluyor.
Ebu’l-Hasan Harakânî: Anadolu’nun Kalbi, hem tasavvuf meraklıları hem de Anadolu’nun manevi tarihine ilgi duyanlar için eşsiz bir kaynak. Kitap, Harakânî’nin evrensel merhamet, adalet ve sevgi anlayışını öğrenmek isteyenler için bir rehber niteliğinde. Aynı zamanda, Selçuklu medeniyetinin manevi temellerini anlamak isteyenler için de önemli bir referans. Harakânî’nin “Sûfî gayr-ı mahluktur” gibi derin sözleri, okuyucuyu kendi manevi yolculuğunu sorgulamaya yöneltiyor.
Sadık Yalsızuçanlar’ın Ebu’l-Hasan Harakânî: Anadolu’nun Kalbi, Ebu’l-Hasan Harakânî’nin hayatını, fikirlerini ve Anadolu’daki manevi mirasını ustalıkla işleyen bir eser. Kitap, Harakânî’nin sadece bir mutasavvıf değil, aynı zamanda Anadolu’nun medeniyet ve kültür havzasını şekillendiren bir bilge olduğunu çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. Onun evrensel merhamet ve adalet anlayışı, günümüz dünyasında da ilham verici bir rehber olarak öne çıkıyor. Tasavvuf, tarih ve maneviyatla ilgilenen herkes için mutlaka okunması gereken bir kitap.
Hem yazarını hem de yayınevini böylesine değerli bir eserle bizleri buluşturduğu için kutluyorum. Anadolu’nun mayasının manevi dinamiklerle ayakta durduğunu her fırsatta anlatmakta fayda var.
Sadık Yalsızuçanlar – Ebu’l-Hasan Harakânî: Anadolu’nun Kalbi – Mavi Yayıncılık- 2025